Narkolepsja
Narkolepsja oznacza zasypianie (do kilku razy dziennie, bez ostrzeżenia i niezależnie od woli) w trakcie dnia – również w trakcie wykonywania czynności – i jest częściowo niezależna od ilości snu w nocy (jakkolwiek występowaniu narkolepsji sprzyja „pofragmentowanie” snu głębokiego i częściowe przebudzanie się w nocy). „Atak snu”, mający cechy charakterystyczne dla fazy REM, może trwać od kilku sekund do ponad 30 minut. Wynika prawdopodobnie z zaburzeń związanych z regulacją snu.
Z narkolepsją współwystępują takie zaburzenia, jak katapleksja (zaburzenia samokontroli podczas sytuacji wzbudzających silne emocje), halucynacje, okresowy paraliż czy zaburzenia snu w nocy. Symptomy te pojawiają się głównie u dorastającej młodzieży, chociaż często diagnoza stawiana jest dopiero po latach. Narkolepsja jest uwarunkowana genetycznie – za jej występowanie odpowiada receptor hipokretyny (czyli choroba ta jest dziedziczna). Za jej wystąpienie mogą odpowiadać także uszkodzenia mózgu doznane przy urazach głowy lub podczas chorób neurologicznych.
Pierwsze napady pojawiają się najczęściej między 15. a 30. rokiem życia, choć często diagnoza stawiana jest dopiero po kilku – kilkunastu latach. Zdiagnozowane zaburzenie może być leczone farmakologicznie (np. za pomocą stymulantów czy antydepresantów). Czasami krótkie drzemki kilka razy w ciągu dnia również okazują się być pomocne w kontrolowaniu objawów narkolepsji.
Kryteria diagnozowania narkolepsji wg DSM IV*:
Codzienne „ataki snu” (odświeżającego, krzepiącego), którym nie można się oprzeć i które trwają przynajmniej od 3 miesięcy oraz przynajmniej jedno z poniższych:
- katapleksja (np. krótkie epizody nagłej obustronnej utraty napięcia mięśniowego, najczęściej w sytuacjach wyzwalających silne emocje),
- powtarzające się napady snu (fazy REM) w trakcie przechodzenia ze snu do czuwania objawiające się jako halucynacje zaraz po przebudzeniu lub tuż przed zaśnięciem,
- paraliż senny na początku lub na końcu „ataku”
Powyższe zaburzenia nie mogą być wynikiem zażywania substancji chemicznych (np. narkotyki, leki) bądź innych działań medycznych.
Bibliografia
American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, fourth edition. Washington, DC: American Psychiatric Association.
Bengston, M. (2005). Sleep Disorders: Narcolepsy. PsychCentral http://www.emedicinehealth.com/narcolepsy/article_em.htm
Photo by Vijay Sadasivuni from Pexels
